[Gökçeyazın] "keş: bir Gani Eser tribi…" | Çağrı Mutaf

"yeraltı edebiyatında iyi bir adım"

aslında kitaba başlamadan önce "ne demek yani şimdi gani eser tribi?" diyecek seviyede bilgim vardı keşlerin dünyasıyla ilgili. şimdiye kadar hiç ilgimi çekmemişti bu konudaki kitaplar. hatta dürüstçe söylemeliyim ki bana başlangıçta "gençlerimizi uyuşturucudan korumalıyız" temalı sosyal içerikli bir roman gibi gelmişti keş. Ancak böyle sanmakla ne büyük hata ettiğimi kitap henüz başlarında fark ettirdi. keş, kesinlikle bundan çok daha fazlası!

keş, bir avangard/underground roman olarak nitelenmiş. yani yeraltı edebiyatına mensup diyebiliriz. yeraltı edebiyatı eserleri, edebiyat dünyasının kötü çocuklarıdır. söylenmeyeni, okumaya alışık olmadığımız biçimde söylerler. ama bu bağlamda bize yabancılaşmış değillerdir çünkü kullanılan dil sokak dilidir, konu hayatın tam içindendir ve üslup bu serbestlik içinde her yazara geniş bir özgünlük alanı tanır.

peki, bir yeraltı romanı ille de kötü çocuk olmak zorunda mıdır? soruyu şöyle de sorabiliriz: egemen muhafazakâr kültür içinde yeraltı romanı, genel anlayışa yerleşmiş "iyi-kötü" değerlerini tam tersine çevirmek zorunda mıdır?
bence, hayır. (zaten bu türden bir bağnazlık da onu ait olduğu temel kavram olan özgürlükten koparırdı). başkaldırı, bütün yeraltı edebiyatı eserlerinin ana fikri olmayabilir. daha çok romanın işlenişi içinde kişilerin başkaldırıları, uçta tavırları, kimi zaman konular üzerindeki felsefi beyanlarıdır alt kültür içinde işlenen. "gerçek karmaşaya ulaşamadığımız sürece, asla gerçekten huzurlu olamayacağız. her şey berbat bir hal almadığı sürece, yoluna girmeyecek"⁽¹⁾ türünden bir görüşü yazar bir kahramana da söyletebilir, eserinin bütününe de işleyebilir. ancak hiçbir türün sınıflandırılmasına kesin/keskin çizgiler çizilemeyeceği de bir gerçek.

keş'in ise bu açıdan ne Lord Henry ne de Ressam Basil⁽²⁾ olduğunu söylemek mümkün değil. bunun kitap içindeki en güzel örneğiyse "güven abi'nin mektubu". aslında ciddi biçimde üzerinde düşünülmesi gereken de bir çözüm önerisi. ama "ayık gezmek" bir devlet politikası olarak tanımlandıkça sorunun bu yoldan çözümü imkânsız gözükmekte.⁽³⁾ bu öneri ise kitabın sıradan bir sosyal ileti veren, uyuşturucu temalı bir eser olmadığının kanıtı. neyse, kitapla ilgili detaylara çok da inmek istemiyorum.

Gani Eser, kelimelerin tadını damağımızda bırakıyor. bitsin istemiyorsunuz. kitabın her kelimesine sinmiş olan akıcılık ve cümlelerdeki yürüyüş, kitabın belki de en önemli iletisi olan karma felsefesinin öğretilerinde bile bozulmuyor. bu bağlamda yer yer hem yoğun, düşündürücü hem de sürükleyici ve tutuk olmayan anlatımı takdire değer.
anlatımdaki canlılık ise özellikle uyuşturucu kullanımı sırasında göze çarpıyor. bu sahneler iyi hissettirilmiş.

keş, diliyle bizi sokağa indirirken böyle derin âlemlerin yabancısı olanlaraysa sonundaki mini sözlükle yardımcı oluyor.

ancak şunu söylemem keş okuyucusu için faydalı bir öneri olacaktır: kitaba başlamadan önce yanınıza bir kâğıt ve kalem alın. zira kitap boyunca sizi güzel bir playlist bekliyor. Janis Joplin'den Ben Harper'a uzanan bir liste… Gani Eser'in üslubunun ve keş için yaratmış olduğu atmosferin şık tamamlayıcısı bu güzelim ayrıntılar.

kitabın başkahramanı murat. ancak anlatım içinde olayları dinlediğimiz insanlar değişebiliyor. böylece kısa da olsa kitaptaki diğer kahramanların iç dünyalarına girmek okumayı keyifli hale getiren bir durum. yine de kitapla ilgili çok ayrıntıya girmek istemedim, özellikle olaylarla ve kişilerle yüz yüze görüşmeniz daha keyifli olacaktır.

keş, yeraltı edebiyatında iyi bir adım. Gani Eser'in bundan sonraki satırlarını dört gözle beklememize sebep.

bu görüşmeyi ertelemeyin.

not: yazımda böyle bir imlâ tercihi yapmamın nedeni, kitabın havasını daha iyi verebilmektir.

⁽¹⁾ Chuck Palahniuk, Tıkanma (Choke), s. 132, Ayrıntı Yayınları/Yeraltı Edebiyatı Dizisi, İstanbul, 2001
⁽²⁾ Oscar Wilde, Dorian Gray'in Portresi (The Picture of Dorian Gray), Salyangoz Yayınları, İstanbul, 2007
⁽³⁾ Soner Yalçın, Siz Kimi Kandırıyorsunuz!, s. 39, Doğan Kitap, İstanbul, 2008